تو کدوم دسته ایم؟

بسم الله الرحمن الرحیم

به مناسبت میلاد سید الساجدین زین العابدین حضرت امام علی بن الحسین علیه السلام کلامی از مولا علی علیه السلام درباره اقسام عبادت تقدیم می گردد.

إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ رَغْبَةً فَتِلْکَ عِبَادَةُ التُّجَّارِ-  وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ رَهْبَةً فَتِلْکَ عِبَادَةُ الْعَبِیدِ-  وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ شُکْراً فَتِلْکَ عِبَادَةُ الْأَحْرَارِ

ترجمه

«جمعى خدا را از روى میل بندگى مى‏کنند که این عبادت بازرگانان است، و گروهى خدا را از ترس بندگى مى‏کنند و این عبادت غلامان است، و دسته‏اى از روى سپاسگزارى بندگى مى‏کنند که این عبادت آزاد مردان است.»

شرح

امام (ع) عبادت عبادت کنندگان را بر حسب هدفهایى که دارند به سه دسته تقسیم کرده است: عبادت از روى میل، و عبادت از روى ترس، و عبادت براى سپاسگزارى امّا نوع اوّل را عبادت بازرگانان قرار داده است از آن رو که هدف آنان از عبادت اجر و پاداش آخرت است و در پى اجر و مزدند، پس در حقیقت آنها مانند بازرگانانى هستند که براى رسیدن به سود، کسب مى‏کنند.

نوع دوم را عبادت بردگان در دنیا دانسته است، زیرا خدمت بردگان به اربابان خود بیشتر به خاطر ترس است.

و نوع سوم: عبادت سپاسگزاران است، که اینان خدا را نه به خاطر مزدخواهى عبادت مى‏کنند و نه به جهت ترس، بلکه آنان کسانى هستند که خدا را شایسته عبادت مى‏دانند، و این است عبادت عارفان. امام (ع) به این مطلب در جاى دیگرى نیز اشاره کرده مى‏گوید: «الهى تو را از ترس عذابت، و به امید اجر و پاداشت عبادت نمى‏کنم، بلکه تو را شایسته عبادت یافته‏ام، پس عبادتت مى‏کنم.» *

*ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج 5، صفحه‏ ى 613.